Verslag 10^e sessie werkgroep Èll vreuger op 06-03-2023:

Afgesproken was dat de geschiedenis van de school in Ell nader zou worden bekeken. In de oude geschriften blijkt dat veel mensen niet hun naam konden schrijven en ondertekenden met een kruisje of een ander teken. Na de Franse tijd is de gemeente verantwoordelijk voor het onderwijs. Ell en Haler vormen vanaf 1921 één gemeente met Hunsel. In 1830 is er in Ell een jonge onderwijzer: Godfried Peeters op Krane. Het onderwijs is in die tijd dus openbaar en de gemeente moet opkomen voor de kosten. Peeters schrijft een brief en vraagt de raad te zorgen dat er een schoolgebouw komt want de leerlingen zitten tot dan toe bij een particulier thuis, waarschijnlijk bij Krane. Ze moeten in de winter een turf meebrengen om het lokaal warm te houden. In 1840 wordt een school gebouwd op de plaats waar ze tot 1956 gelegen heeft: op de hoek Sebastiaanstraat-Luytenstraat tegenover de bakker. Omdat Peeters en zijn opvolger en neef Mathijs Koolen op Krane (Krane-meister) wonen, is de woning bij de school niet in gebruik en wordt deze in 1864 ingericht als gemeentehuis. Dit blijft zo tot in 1942 wanneer het verhuist naar Hunsel. Overigens vinden de inwoners van Hunsel dat geen goed besluit en de burgemeester stuurt een brief naar het gerecht in Roermond over onlusten in Hunsel.

Rond 1888 wordt deze school met gemeentehuis verbouwd en in 1898 ook de aangrenzende onderwijzerswoning. Omdat het aantal schoolgaande kinderen rond 1920 op ruim 100 komt te liggen, wordt er in 1927 een lokaal bijgebouwd en in 1940 nog een. Dit is op oude bouwtekeningen te zien. Dit laatste 4-klassige gebouw wordt in 1961 afgebroken om plaats te maken voor de winkel van Jan Govaerts.

Het onderwijzend personeel van 100 jaar geleden tot 1970 wordt in herinnering geroepen (Verlinden-Custers-Henkens-Geelen-Strous) en de leerplannen van 1878 en 1947 worden toegelicht. Interessant is ook het lesrooster van 1888: donderdagmiddag vrij en zaterdag de hele dag les.

In 1952 begint met name pastoor Ties Adams een actie om de openbare school los te weken van de overheid en krijgt hij de Eller bevolking zover dat er een bijzondere, een katholieke school komt. De inspectie vindt dat het oude gebouw niet meer voldoet en er moet een nieuw gebouw komen. De ouders moeten tekenen dat ze hun kinderen naar deze school zullen laten gaan. Deze lijst met handtekeningen en kinderen van toen wordt door de aanwezigen aandachtig bekeken en van commentaar voorzien. Het schoolbestuur is dan niet meer de gemeenteraad, maar het kerkbestuur met dus de pastoor als voorzitter en spreekbuis. Deze nieuwe school wordt in 1956 enthousiast geopend want van de aanwezigen weet nog iemand te vertellen dat het grootste gedeelte van het bestuur daarbij aangeschoten huiswaarts ging. Door de ‘babyboom’ in de jaren 1950 en 1960 is deze school al snel weer te klein en komen er in 1963 twee houten noodlokalen. De herinnering hieraan blijkt nog zeer levend.

Met de bijgeleverde tekeningen, teksten en foto’s was het voor de 11 deelnemers een geanimeerde bijeenkomst.